Chili, Arica, 25 september 2024.

Bolivia in en alweer uit. Net over de grens Peru – Bolivia ligt La Paz, de hoogste hoofdstad ter wereld. Het ligt overigens op ‘maar’ 3600 meter. La Paz ligt in een smal dal, bijna een soort canyon en is daardoor flink tegen de hellingen op gebouwd. Op een plateau boven La Paz ligt El Alto, ook wel de hoofdstad van de inheemsen genoemd, waar wij een parkeerplek op iemands compound hebben gevonden. El Alto ligt op 4100-4200 meter.

Bolivia behoort tot de 3 armste landen van Zuid-Amerika: Venezuela, Bolivia en Suriname. Helaas is de neiging om overal vuilnis neer te gooien in Bolivia niet anders dan in Peru.

La Paz is op zich geen mooie stad, maar het bijzondere is het kabelbaansysteem. Er is een netwerk van kabelbanen aangelegd (door Doppelmayr-Oostenrijks). Daarmee zweef je boven de huizen. Het voordeel is natuurlijk dat hiervoor niet de stad open hoefde voor de bouw, huizen niet gesloopt hoefden te worden. Dat het vervoer per kabelbaan niet bijdraagt aan de verkeerschaos en dat je niet wordt opgehouden door verkeersopstoppingen. Voor iedere andere drukke stad op de wereld zou dit een ideale oplossing zijn. Zie je het al voor je in bijvoorbeeld Den Haag. Je gaat het grondstation binnen, stapt in de kabelbaan die continu gaat, stapt over als dat nodig is, je zweeft over de huizen en tuinen en stapt in de buurt van je bestemming weer uit. Een metro heeft ook geen last van verkeersdrukte, maar dat vergt nogal wat om aan te leggen.

Maar in Bolivia, La Paz. Het is zo’n arm land, en dit is een hele dure oplossing voor openbaar vervoer en draagt niet heel veel bij aan het beperken van de filevorming in de stad. Overigens is de prijs wel betaalbaar gebleven voor (bijna) iedereen ca. € 1,40 kan je 45 min alle lijnen gebruiken en € 0.80 als je maar één lijn gebruikt.

Ons hoofddoel van dit deel van de reis door Bolivia is NP Sajama, vlakbij de grens met Chili. Daar blijven we een paar dagen op verschillende plekken. Het is heel erg mooi, zie de foto’s, maar ook heel erg koud ’s nachts. De eerste nacht stonden we bij een meertje en daar was het tegen de ochtend min 11 graden C. buiten en bijna +3 graden C. binnen, met de ijsbloemen op de ramen. Gelukkig is het binnen snel warm.

De tweede nacht stonden we bij een geyserveld; we stonden wat beschutter en vrij dicht tegen enkele geysers, zodat het net niet onder 0 gr C kwam.

Onderweg hebben we 2 jerrycans diesel in de tank gegooid. In Chili kunnen we natuurlijk weer gewoon tanken, maar vanaf de Boliviaanse grens naar Arica in Chili aan de kust, ruim 220 km, is onderweg geen benzinestation. Dus zijn we naar Arica doorgereden, was naar de wasserette gebracht, water getankt, diesel getankt, boodschappen gedaan (alle verse producten hebben we allemaal opgegeten, want je mag geen kaas, eieren, groenten of fruit uit Bolivia mee Chili innemen). We verstoppen wel altijd wat kaas, want we hebben toch altijd wat in voorraad; stel je voor dat je zonder kaas komt te zitten…

We hebben nog wel weer een akkefietje gehad. Lekke band met een …kraaienpoot erin. Zo’n ding die de politie bij een achtervolging op de weg gooit om je lek te laten rijden, zodat ze je kunnen oppakken. Ook criminelen gebruiken die om je lek te laten rijden, dus tot stoppen te dwingen en je dan te beroven. Maar hier was niemand, het was in het National Park Sajama, in de middle of nowhere, niemand te zien, alleen mooie vulkanen.

John heeft het gat weten te repareren door er een plug in te zetten. Heeft hij thuis op een oude band geoefend. Maar houdt zo’n plug, ook als je op een wasbordweg rijdt? Dat blijft spannend, maar we hadden gelukkig ook onze reserveband nog. Maar de plug heeft het honderden kilometers gehouden. In Arica hebben we er een professionele plug in laten zetten.

De grens tussen Bolivia en Chili is efficiënt geregeld, alles zit in één gebouw. Je krijgt een soort stempelkaart en bij ieder loket waar je moet zijn wordt een stempel op je kaart gezet. Aan het eind moeten alle vakjes gestempeld zijn, anders heb je een loket overgeslagen. Onderdeel is 2 x een inspectie van de camper. De eerste is de immigratie, die eigenlijk alleen kijkt of je geen verstekelingen aan boord hebt, of een hond of een kat. De volgende controle wordt gedaan door een agriculturele dienst. Die kijkt in je koelkast, in alle kastjes of je niet toch een ui of een aardappel meeneemt Chili in.

En dan staan we in Chili. Is het anders? Meestal is de ene kant van de grens niet heel anders dan de andere kant van de grens. Maar bij de grens met Chili rijden we een National Park in en daar is alles opeens heel netjes, er zijn uitzichtspunten, bankjes, afvalbakken, kortom, zoals we dan thuis gewend zijn, maar hier al lange tijd niet hebben gezien.

Dat beeld verandert weer als we het park verlaten en weer in de buurt van de kust komen, overal rotzooi, zakken huisvuil op bergen langs de weg, zakken kapot, overal rotzooi. Mensen die alles uit hun auto gooien. Ik had verwacht dat Chili, als één van de rijkste landen van Zuid-Amerika, dit beter op orde zou hebben. Maar, het verkeer is wel heel anders; rustig, beheerst, op een zebra wordt er acuut voor je gestopt. Er wordt niet de hele tijd getoeterd.

Boodschappen doen in de supermarkt is ook erg leuk: een hele vitrine met kazen en schappen met allemaal kaasjes. Dat hebben we zelfs in de USA en Canada niet gezien. Ook heel veel grote lappen vlees en heel veel zakken houtskool worden overal verkocht. Barbecueën is de nationale weekend-bezigheid.

Morgen gaan we bijna helemaal terug naar de grens en rijden dan in zuidelijke richting in Chili, maar dichtbij de grens met Bolivia. Vervolgens gaan we via het zuidwestelijkste puntje Bolivia weer in, voor de beroemde Lagunaruta. Mits,… de situatie een beetje rustig blijft in Bolivia. Er is heel veel onrust. Evo Morales laat van zich horen, werpt zich weer op al leider van de inheemsen (hier in Bolivia ca. 50% van de bevolking) en van de cocaboeren. Vooral La Paz en El Alto zijn de laatste tijd onrustig. We zullen ons  informeren, advies zoeken en daarmee besluiten of we wel of niet Bolivia weer in kunnen.

Camper op boot over het Titicacameer

De Teleférico, het kabelbanen over La Paz en El Alto

Een straatje in La Paz met modewinkels voor traditionale kleding. De dame past daar prima bij

Valle de la Luna, bij La Paz

Deze dames waren een promotiefilmpje aan het opnemen met Valle de la Luna als achtergrond

Chullpas, pre-Inca graftorens 

Een overnachtingsplekje met uitzicht

Een koude nacht met de ijsbloemen op de ruiten

Geyserveld in NP Sajama

NP Lauca net over de grens Chili in

Bolivia, La Paz, 15 september 2024.

Een lange blog, als afscheid van Peru.

We hebben onze rust ruimschoots genomen in Cuzco, we zijn 10 dagen op de camping gebleven. Een echte camping: een grasveld met campers aan de randen. Het zijn allemaal buitenlandse campers, meestal overlandvoertuigen. We komen ook weer een aantal mensen tegen die we eerder tegen zijn gekomen. De discussie gaat natuurlijk ook weer over de DPFs (Diesel Partikel Filter). Het is altijd gezellig op zo’n camping te staan. Wat kletsen met elkaar, elkaar helpen met advies, wisselen info uit. Want er zijn mensen die van zuid naar noord reizen en anderen die van noord naar zuid reizen (zoals wij). John heeft onder de auto gelegen van een Duits stel met een oude Toyota Landcruiser met opbouw, om te helpen met een lekkage van het koelsysteem. Een ander heeft onze gasfles laten vullen toen hij zelf zijn gasfles liet vullen. We ontmoetten een jonge Nederlandse vrouw die een half jaar vrij heeft tussen 2 contracten. Ze heeft een campertje gekocht in Peru van een Nederlands stel en reist nu in Zuid-Amerika rond. Heel moedig, want reizen alleen is niet zo makkelijk, zeker als je niet heel technisch bent. Maar ze heeft al een keer langs de weg gestaan met pech en heeft dat goed opgelost. Is vervolgens naar een garage gesleept, naar het zich laat aanzien is het goed opgelost en ze heeft niet heel veel hoeven te betalen.

We genieten van 10 dagen rust, van het doen van de klusjes die al een tijdje op onze werklijst stonden, wassen in de grote wasmachine op de camping. We gaan af en toe naar Cuzco voor een kopje koffie of naar een museum. We lopen naar beneden, naar het historisch centrum en nemen een Uber terug.

We zijn gisteren net in Bolivia aangekomen, verheugen ons weer op een nieuw land, maar Peru gaan we missen. Wat een prachtig land, wat een diversiteit aan bezienswaardigheden, prachtige bergen met gletsjers. Canyons, mooie oude steden en zoveel prachtige archeologische sites. De Inca’s zijn het bekendst in het westen, maar er zijn zoveel meer mooie en veel oudere archeologische sites. We hebben er veel gezien, maar nog veel meer hebben we niet gezien, omdat je nou eenmaal  niet alles kan zien.

Om Peru volop te kunnen waarderen moet je niet teveel bij de kust blijven en het afval overal negeren. We zijn al een paar Nederlandse reizigers tegengekomen, die in een groepsreis reizen van Ecuador naar Bolivia. Ze vinden allemaal Peru tegenvallen. Maar als je ziet welke route deze reizen door Peru nemen, dan gaan ze via de kust Peru in en gaan dan pas in het zuiden met een bocht naar Machu Picchu. Dan sla je een groot deel van het mooiste van Peru over, zo jammer.

Om afscheid te nemen van dit prachtige land hebben nog een paar foto’s van onze favoriete bestemmingen hieronder herhaald.

En dan nu in Bolivia. Bolivia behoeft wat inleiding. Het is niet alleen een heel mooi land, maar ook nogal instabiel. Een gevolg voor ons als reizigers is dat er een schrijnend en chronisch gebrek aan brandstof is. Benzine schijnt erg beperkt te zijn, maar diesel is heel schaars. Dit leidt regelmatig tot ongeregeldheden. Vrachtwagens staan dagen voor benzinestations te wachten. Als toeristen/reizigers mag je langs de rij gaan, maar het voelt natuurlijk niet lekker. Bovendien loop je alsnog het risico geweigerd te worden bij de pomp. Je schijnt meestal wel een jerrycan te mogen vullen.

Recentelijk was de diesel zo schaars dat er rellen zijn uitgebroken. Diesel is zwaar gesubsidieerd en de regering wil die subsidie niet geven aan toeristen. Dat betekent dat je als buitenlander 2 x de prijs betaalt die lokale mensen voor diesel betalen. Geen probleem want het is dan nog steeds maar ca. 80 cnt per liter.

Op de een of andere manier hebben ze een groot shipment van diesel uit Rusland gekregen en is de situatie weer als voorheen, die wij dus niet normaal zouden noemen.

Dat maakt het reizen door Bolivia onvoorspelbaar. Kan je diesel krijgen? Soms wel bij een benzinestation, soms is een vrachtwagenchauffeur bereid om je diesel uit zijn tank te geven, tegen de toeristische prijs.

Bij dit alles komt ook de kwaliteit van de diesel. Die schijnt nogal slecht te zijn, zodat als de DPF van de auto niet eerder al is dichtgekoekt in voorgaande landen, dat dan wel in Bolivia gebeurt.

We hebben eerder al 4 jerrycans gekocht, 4 x 20 liter, voor extra diesel. Die hebben we in Peru gevuld. Normaliter zouden we hiermee in ieder geval ruim 1100-1200 km kunnen rijden. Beperkend is dat het hele deel van Bolivia dat we rijden op een hoogte van 4000-4500 meter ligt met uitschieters naar 5000 meter. Op die hoogte verbruik je veel meer brandstof, door met name de ijle lucht en de kou.

Het land heeft ook gebrek aan buitenlandse deviezen. Dat betekent dat er een levendige zwarte markt is voor dollars en euro’s. We hebben aan de grens al wat gewisseld en kwamen tot een koers van € 1 = 10 Bolivianos (de Boliviaanse valuta), waar het bij het opnemen van geld bij een geldautomaat een koers van € 1 = 7,50 Bolivianos. Je krijgt dus 25% meer voor je buitenlandse valuta als je bij een wisselkantoortje wisselt. We hebben hiervoor dollars opgenomen in Peru (je kan bij de geldautomaat kiezen voor Soles of USD).

We hebben een route gemaakt die vooral door prachtige landschappen gaat, maar ook het voordeel heeft dat we een bocht door Bolivia maken, dan het uiterste noorden van Chili ingaan en normale diesel kunnen tanken. Een stukje door noord-Chili en dan via het zuiden van Bolivia weer Bolivia in voor een hele mooie route. Dan weer met een flinke bocht Bolivia uit en het noorden van Argentinië in. Op deze route zullen we wel moeten tanken, maar kunnen het waarschijnlijk tot 1 keer beperken.

Een nieuw land, met nieuwe uitdagingen. We gaan het zien en houden jullie op de hoogte.

Deze foto's zijn nog van Peru

Salineras de Maras, zoutpannen gevoed door een warme zoutwaterbron

Salineras de Maras

Salineras de Maras

Inca landbouwterrassen in Moray

Inca-site Saqsaywaman boven Cuzco

Saqsaywaman

Camping boven Cuzco

Zicht op Cuzco

Plaza de Armas (het centrale plein) van Cuzco

In de supermarkt, cuy entero betekent hele cavia

Compound vlak bij Bolivia

Altijd weer een mooi plekje, hier aan het Titicacameer

Hieronder onze selectie van het mooiste van Peru